Zaterdag 19 oktober 2024
Eddy van Hijum, minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het kabinet Schoof, was vrijdag op bezoek bij de leden van het Armoedepact Almelo. Tekst gaat verder onder de video:
Politieke agenda
Het doel van de bijeenkomst in 't Schuttevaer (het sociale plein van Almelo aan de Schuttenstraat, er zijn daar 13 sociale organisaties gehuisvest) was niet alleen om kennis te maken met het Armoedepact Almelo, maar ook om kennis en ervaringen uit te wisselen op het gebied van bestaanszekerheid, een onderwerp dat al lange tijd op de politieke agenda staat.
Het Armoedepact Almelo bestaat uit zo'n 70 leden (bedrijven en instellingen) die alle tot doel hebben om armoede te bestrijden. De kracht van het pact is dat de leden onderling contact hebben en dat de lijntjes kort zijn. Het Armoedepact kent ook geen bestuurlijke structuren. Dat zou de slagvaardigheid eerder belemmeren dan bevorderen.
Mens centraal
Miranda Kranenberg, ervaringsdeskundige op het gebied van bestaans(on)zekerheid, zei bijvoorbeeld dat er minder regels moeten komen en juist meer aandacht voor degene die om hulp vraagt. Niet de regel van de wet, maar de mens moet centraal staan, zo zei ze. De echte wereld moet dichterbij de systeemwereld worden gebracht, de wereld waar regels worden gemaakt en uitgevoerd. Triage (zoals inmiddels in Losser bestaat) zou een oplossing kunnen zijn: er is bij de gemeente één loket of balie waar mensen met schulden of die in armoede leven, met hun vraag terecht kunnen. En ze moeten dan ook meteen de juiste persoon te spreken krijgen die met het probleem aan de slag gaat. De centrale vraag daarbij zou moeten zijn: "Wat heb je (nu) nodig?"
Regels staan in de weg
Mensen voor wie bestaanszekerheid geen vanzelfsprekendheid is, lopen vaak tegen muren op bij allerlei officiële instanties. Wanneer zij om hulp vragen vanwege schulden bijvoorbeeld. Soms moeten zij meerdere malen hetzelfde verhaal vertellen. Of ze hebben te maken met steeds wisselende contactpersonen. Minister van Hijum erkende tijdens de bijeenkomst dat de overheid vaak zelf allerlei regels maakt die vervolgens de hulp aan mensen in de weg staat. Daardoor belanden nog te veel mensen tussen wal en schip. Tijdens de bijeenkomst werd duidelijk dat de zogenaamde gegevensdeling een groot obstakel is in de hulpverlening. De wet op de privacy verbiedt het uitwisselen van informatie over persoonlijke omstandigheden, waardoor veel mensen dan weer niet goed geholpen kunnen worden. Het probleem van de gegevensdeling kan alleen opgelost worden als de overheid deze privacy regels aanpast of als het Armoedepact zich niet aan de wet houdt, zo zei één van de leden van het Armoedepact Almelo.
Langdurige stress
Er zijn vele soorten van armoede, zo werd duidelijk tijdens de bijeenkomst. Veel mensen schamen zich voor het feit dat ze schulden hebben en vragen pas naar 6 of 7 jaar om hulp. Armoede brengt mensen ongewild in een sociaal isolement en leidt tot langdurige stress en andere mentale en lichamelijke klachten. En wie schulden heeft, voelt zich dan ook vaak 'schuldig'.
Tijdens de bijeenkomst met de minister kwam naar voren dat tegenwoordig ook mensen met een relatief 'ruimere portemonnee' in de problemen komen. Vaak hebben beide partners een baan, zijn de energielasten plotseling tot grote hoogte gestegen en is er sprake van langdurige ziekte of invaliditeit. Dit verschijnsel wordt ook wel de 'nieuwe armoede' genoemd.
Meedoen
Het Armoedepact probeert voor al deze mensen iets te betekenen. De Stichting Urgente Nood bijvoorbeeld krijgt jaarlijks tussen de 150 en 300 aanvragen voor directe hulp. Of Jeugdfonds Almelo dat kinderen uit gezinnen met minimale middelen steunt zodat ze kunnen meedoen op school of in het verenigingsleven.
Regie nemen
Het motto van de bijeenkomst in 't Schuttevaer was "Van kwetsbaar naar weerbaar", zo vertelde Gert Mensink, lid van de stuurgroep van het Armoedepact en initiator van Inloop aan de Aa, aan het begin van de bijeenkomst. Een mooi streven dat lang niet altijd haalbaar is voor sommige mensen. Want niet iedereen kan de 'regie' nemen over zijn eigen situatie en de juiste wegen bewandelen in een woud van regels en instanties. Of mensen hebben helemaal geen sociaal netwerk, vrienden, familieleden en kennissen op wie ze terug kunnen vallen in moeilijke tijden. De conclusie was dat niet iedereen als mens over allerlei vaardigheden beschikt en zelf volle verantwoordelijkheid kan nemen.
Eén van de leden van het Armoedepact bracht naar voren dat de overheid de wedkantoren moet verbieden die ze zelf drie jaar geleden heeft toegelaten. Of ondernemingen die uitgaan van het principe "Buy now, pay later". Veel mensen komen hierdoor aantoonbaar in de schulden.
Aanbevelingen
Op deze manier werden veel ervaringen uitgewisseld. De minister noemde aan het eind van de bijeenkomst dat de overheid veel meer aan het terugbrengen van wet- en regelgeving moet doen, maar dat dat altijd een kwestie van lange adem is. Ook noemde hij nog de zogenaamde 'proactieve dienstverlening'. Veel regelingen blijven onbenut of worden niet toegekend, puur omdat inwoners en ondernemers niet weten dat ze er recht op hebben. Dus vragen ze bepaalde tegemoetkomingen niet aan. Met proactieve dienstverlening moet dat veranderen.
En de minister neemt beslist, zo meldde hij, een aantal aanbevelingen mee naar Den Haag. Hij werd overigens vergezeld door partijgenote Ilse Saris, sinds kort Tweede Kamerlid voor het NSC (Nieuw Sociaal Contract van Pieter Omtzigt). Zij heeft onder andere Sociale Zaken en Werkgelegenheid in haar portefeuille.
Ga voor meer info naar de website van het Armoedepact Almelo.
Henk Kooy
Foto's Coen Mulder, Twentse fotosite
